مرکز اسلامی «محمد اسد» در شهر لویو/ اولین و تنها موزه مربوط به مسلمانان اوکراین

به گزارش خبرگزاری شبستان،جهان اسلام: «امین القاسم» پزشک متخصص درماتولوژی و بیماری‌های مقاربتی مقیم اوکراین است. علاقه وی به به مطالعه تاریخ و میراث و مجموعه های باستان شناسی از دوران کودکی آغاز شد. به طوری که از همان دوران تحصیل به جمع آوری اسکناس اقدام کرد و با گذشت سال‌ها مجموعه‌ ای بزرگی از آلبوم‌ها را از آنها درست کرد.

وی پس از سال‌ها فارغ‌التحصیلی، بین سال‌های 2008 تا 2018 میلادی به عنوان مدیر مرکز اسلامی کریمه در شهر سیمفروپل مشغول به کار شد. گویی سرزمین رویاها را که به آن عشق می ورزید، پیدا کرده اس. شبه جزیره کریمه در جنوب اوکران مهد تمدن اسلامی در قرون متمادی است که بسیاری از آثار باستانی و عمرانی را در دل خود دارد. اشتیاق امین القاسم به تاریخ و میراث دوباره شکوفا شد و تصمیم گرفت تا با قلم خود این تاریخ قدیمی  میراث عظیم تاتارهای کریمه را از سال 2010 تا امروز ثبت کند و از صفحه خود در فیس بوک برای نوشتن مقالات مستند درباره اماکن تاریخی و باستانی استفاده کرد.

وی در جریان گشت و گذار و بازدیدهای میدانی خود با دیدن نسخه های خطی قدیمی و کتاب‌های تاریخی که در وضعیت پوسیدگی و نابودی قرار داشتند، غافلگیر شد. در اینجا ایده تجهیز موزه میراث اسلامی در کریمه و جنوب اوکراین به منظور جمع آوری میراث پراکنده اسلامی از ترس ازدست دادن آنها به دلیل آسیب دیگی و عدم مراقبت از آنها به ذهنش خطور کرد. اما مشغله کاری او در امور تبلیغی و امدادی در مرکز اسلامی در سیمفروپل در کریمه مانع از شروع اجرای این ایده شد.

وی در سال 2014 میلادی از ترس از دست دادن گنجینه های باستانی، به جمع آوری آثار تاریخی و نسخه‌های خطی از مناطق مسلمان نشین کریمه و جنوب اوکراین اقدام کرد و اجرای فاز اول پروژه خود را در سال 2015 میلادی آغاز کرد.

وی مجبور به ترک کریمه شد و در سال 2018 میلادی به شهر لویو در غرب اوکراین نقل مکان کرد تا مدیریت مرکز اسلامی «محمد اسد»را برعهده بگیرد. او تصمیم گرفت همه آثار باستانی و اسناد تاریخی و نسخه‌های خطی قدیمی را که در طول سه سال در زمان اقامتش در کریمه جمع آوری کرده بود، به یکی از سالن‌های این مرکز اسلامی بیاورد تا پس از آنها آثار بیشتری را جمع آوری کند و رویای خود را برای تاسیس و افتتاح اولین و تنها موزه اسلامی در اوکراین محقق شود.

امین القاسم، پزشک و پژوهشگر تاریخ اسلام و مسلمانان اوکراین درباره اهمیت افتتاح موزه میراث در مرکز اسلامی شهر لویو معتقد است که در ذهنیت اروپایی  باید مرکز اسلامی حاوی وسایل و آثاری باشد که تمدن کهن اسلامی را نشان می دهد و بهترین چیزی که این جنبه را منعکس می کند، تاسیس موزه داخل این مرکز است. این مسئله او را به سمت تاسیس این موزه سوق داد تا ارزش‌های تمدن اسلامی و کمک مسلمانان در فرهنگ و خدمت به جامعه اوکراین نشان داده شود.

القاسم می گوید: بازدیدکنندگان موزه مرکز اسلامی به این باور می رسند که اسلام و تمدن اسلامی در کریمه و جنوب اوکراین بخشی جدایی ناپذیر از تاریخ این کشور است. به همین دلیل، وی معتقد است که تجربه موزه در مرکز اسلامی، ایده‌ای پیشرو است که عرصه معرفی تمدن اسلامی در اروپا را غنی می کند.

الجزیره با امین القاسم درباره درباره این ابتکار در تأسیس اولین موزه میراث کریمه و جنوب اوکراین تا به امروز در مرکز اسلامی «محمد اسد» شهر لویو در غرب این کشور گفتگو کرد.

. ایده «موزه مسجد» چگونه شکل گرفت و چه اهمیتی دارد؟

هنگامی که عبارت مرکز اسلامی در یک شهر اروپایی را می شنویم، ذهن ما به طور خودرکار به این سمت می رود که مکانی مختص به عبادت است یا به طور خاص یک مسجد است. اما اروپایی ها فکر می کنند این مرکز حاوی آثار و هنرهای متنوع تمدن اسلامی است.

این موزه در مرکز اسلامی شهر لویو در غرب اوکراین قرار دارد و دو سال پیش برای نشان دادن ارزش‌های تمدن اسلامی و کمک مسلمانان به فرهنگ و خدمات اجتماعی تأسیس شد.

ایده افتتاح موزه میراث مسلمانان در این مرکز اسلامی یک ایده قدیمی است که اجرای آن به دلیل کمبود وقت و اشتغال به امور تبلیغی و امور خیرخواهانه بشردوستانه به تعویق افتاد.

جمع آوری این آثار با بازدیدهای میدانی و گشت و گذار در روستاهای مسلمان نشین در شبه جزیره کریمه و استان های جنوب و شرق اوکراین آغاز شد. در این مسیر با مشکلات بسیاری روبه رو شدم. سختی متقاعدکردن برخی از افراد برای اهدا یا فروش برخی از کتاب‌ها و لوازم قدیمی برای نمایش آنها در این موزه از جمله این مشکلات بوده است. سخت‌ترین مسئله دراین باره یافتن یک نسخه قرآن یا کتاب قدیمی نزد یکی از آنها بود که به بدی حفظ شده بود و در وضعیت اسفناکی قرار داست. او هرگز نمی خواست از این نسخه بگذرد.

یکی از مشکلات دیگر این است که من آثار باستانی متعددی در کریمه در اختیار دارم، اما به دلیل کنترل کریمه توسط روس‌ها در سال 2014 میلادی و اعمال قوانین برای ممنوعیت انتقال لوازم قدیمی، نتوانستم آنها را به شهر لویو در اوکراین منتقل کنم.

در اینجا باید به حمایت و تشویق برخی از ائمه جماعات مساجد و مراکز اسلامی اکراین اشاره کرد که برخی از آثار قدیمی و صنایع دستی که برخی از مسلمانان به آنها هدیه دادند، در اختیارم گذاشت.

درباره اهمیت این ایده باید گفت که اوکراینی هایی که از این موزه بازدید می کنم، قناع می شوند که اسلام و تمدن اسلامی بخشی جدایی ناپذیر از تاریخ اوکراین است. این موزه بازدیدکنندگان را با برخی از آداب و رسوم در غذا، پوشاک مسلمانان که در اوکراین زندگی می کنند، آشنا می کند. به همین دلیل تجربه «موزه در مرکز اسلامی» یا «موزه در مسجد» یک ایده بی نظیر و پیشرو برای معرفی تمدن اسلامی در اروپاست.

آیا اولین بار است که موزه ای در مرکز اسلامی در اوکراین تاسیس می شود؟

من ادعا می کنم که این موزه تنها موزه تخصصی درزمینه میراث مسلمانان در اوکراین است. امیدواریم این موزه نقش مهمی در معرفی تاریخ و واقعیت جامعه مسلمانان در اوکراین ایفا می کند.

آثار موجود در موزه این مرکز اسلامی چیست؟ با چه مشکلاتی مواجه شدید؟

این موزه شامل سه بخش است. بخش اول: شامل قرآن‌ها، کتاب‌ها، روزنامه‌ها  و نسخه‌های خطی اسلامی است. این آثار مخصوص مسلمانانی است که در اوکراین زندگی کردند. این آثار خطی در شهرهای باغچه سرای کریمه و کازان در تاتارستان، تاشکند و استانبول نوشته و چاپ شده است.

بخش دوم: در این موزه حضور مسلمانان و نقش آنها در جامعه اوکراین از طریق غرفه ای ویژه درزمینه کار و فعالیت مسلمانان در اوکراین به طور کلی و شهر لویو به طور خاص از طریق عکس‌ها، اسناد و صنایع دستی نشان داده می شود.

بخش سوم: این بخش از موزه شامل نمایش لباس‌های محلی و هنرهای سنتی ملیت‌های مسلمان در اوکراین مانند تاتارهای کریمه، تاتارهای کازان، اوزبک‌ها، آذربایجانی‌ها و سایر موارد است. این آثار هنری بعد مذهبی و اجتماعی را از مناطق مختلف منعکس می کند.

بازدیدکنندگان می توانند هنگام بازدید از این بخش ها یک فنجان قهوه عربی بنوشند.

از این موزه اوکراینی‌ها به ویژه دانشجویان دانشگاه‌ها بازدید می کنند، مهم‌ترین نظرات آنها درباره این موزه چیست؟ آیا شاهد گسترش این تجربه خواهیم بود؟

متأسفانه نسل جوان پسر و دختر در اوکراین اطلاعات محدودی در مورد عمق حضور تاریخی اسلامی در اوکراین دارند یا به عبارت دقیق تر، اطلاعات آنها درباره سهم تمدنی مسلمانان، به ویژه در جنوب اوکراین، در زمینه های معماری شهری، پل ها، قلعه ها و طاق ها بسیار اندک است.

همچنین اطلاعات آنها در مورد میزان مشارکت مسلمانان اوکراین در زمینه علمی تألیف و نشر کم است و مهمتر از همه اینکه مسلمانان در چندین دوره تاریخی نقش نظامی مهمی در حفظ مرزهای دولت اوکراین داشتند.

مسلمانان پس از استقلال اوکراین از اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 در بازگرداندن اموال خود و پیشبرد کمک فعالانه به جامعه اوکراین در زمینه های سیاسی، اقتصادی و شناختی نقش مثبت  داشتند.

ما در مرکز اسلامی شهر لویو به دنبال گسترش این ایده در مرکز اسلامی از طریق انتقال این تجربه به مراکز و مساجد دیگر کشور هستیم تا موزه کنونی در مرکز اسلامی در شهر لویو را با افزایش ظرفیت تعداد آثار، تابلوهای دیوار، صفحه نمایش‌های تعاملی و مدل‌های سازه ای توسعه دهیم.

مرکز فرهنگی اسلامی «محمد اسد» در تابستان 2015 در شهر لویو تأسیس شد که بزرگترین مرکز اسلامی غرب اوکراین به شمار می آید. این مرکز دارای انجمن مذهبی، انجمن زنان، انجمن اجتماعی و جوانان است. مهم‌ترین امکانات این مرکز شامل مسجد، کتابخانه، کلاس درس و موزه است.

این مرکز به نام متفکر و سیاستمدار محمد اسد (لئوپولد وایس) متولد سال 1900 در لویو است . وی با آثار و اندیشه‌های خود یکی از تأثیرگذارترین مسلمانان اروپایی در قرن بیستم به شمار می رود

.