به گزارش خبرگزاری شبستان؛ نشست «تاریخچه و تحولات حکمرانی در غرب و جهان عرب» در سالن سردار شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با ارائه جناب آقایان دکتر مختار شیخ حسینی رئیس پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی و دکتر علیرضا زهیری محقق پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی با مدیریت دکتر اسماعیل آقابابایی مدیرگروه مسائل فقهی و حقوقی پژوهشکده فقه و حقوق برگزار گردید.
در ابتدای جلسه دکتر آقابابایی ضمن خیر مقدم به اساتید و مهمانان جلسه بیان کرد: فلسفه برگزاری جلسه حاضر این است که با توجه به اینکه مسئله حکمرانی اولویت مهم مسائل پژوهشگاه و دفتر تبلیغات قرار گرفته است و محوریت مسائل جدید وابسته به تبیین دقیق مفهوم حکمرانی است، از این رو در این جلسه اساتید ارائه دهنده در تبیین مفهوم و تاریخچه حکمرانی در غرب و جهان عرب به ارائه بحث می پردازند.
در ادامه دکتر علیرضا زهیری به ارائه بحث پرداخت و بیان کرد: دو دوره برای حکمرانی وجود دارد؛ دوران پیش از مدرن که می‌خواستند حکومت را از وضعیت اخلاقی خارج کنند و دوران مدرن که سه موج به خود اختصاص داد؛ موج اول تحول شناختی بود با این توضیح که انسان مکلف قبل مدرن، به انسان صاحب حق تبدیل شد و جایگاه تازه ای برای انسان در نظر گرفته شد. این مسئله در اندیشه های هابز به وضوح دیده می‌شود.
زهیری ادامه داد: موج دوم تحول ساختی بود با این بیان که ساختار نهاد حکومت شکسته شد و به سه نهاد تقنینی، داوری و اجرایی تبدیل شد. از این تحول به تفکیک و توازن در قوا و... تعبیر شد که از نظریات مونتسکیو و روسو می‌باشد.
وی خاطر نشان کرد: موج سوم تحول کارکردی که در نظریه لیبرالیسم مطرح شد؛ یکی از شاخصه های این موج محدودیت دولت و خروج از عرصه خصوصی و تمرکز در عرصه عمومی است. بر مبنای نظریه لیبرالیسم، سرمایه داری خارج از نهاد دولت در حال رشد بود.
محقق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه تأکید کرد: به خاطر بحران هایی که به واسطه نظام سرمایه داری ایجاد شد، سوسیالیست ها بر علیه لیبرالیسم موضع گیری کردند و نظریات آن ها در قرن بیستم غالب شد. در این نظریه بحث کارآمدی و توانمندی دولت مطرح شد و اصطلاح حمکرانی به وجود آمد در این اصطلاح دولت به تنهایی بازیگر نیست بلکه سه بخش تاثیر گذار دولت، بخش خصوصی، نهاد های مدنی، در امر حکمرانی ایجاد شد.
وی افزود: در این مرحله هشت مولفه برای حمکرانی ذکر کردند و دولت ها را بر اساس این هشت مولفه ارزیابی می‌کردند.
سپس دکتر مختار شیخ حسینی به تلقی نخبگانی از مفهوم حکمرانی در جهان عرب پرداخت و بیان داشت: شکل گیری مفهوم حکمرانی به یونان باستان برمی‌گردد و اساس حکمرانی از اقتصاد شروع شد که سه مولفه دخالت سرمایه گذار، هیئت رئیسه و هیئت اجرایی مطرح شد.
وی گفت: در زبان عرب برای حکمرانی از واژه «الحوکمه» استفاده می شود. که از «من یحکم؟:چه کسی حکومت کند؟» شروع و تا «کیف یحکم؟ چگونه حکومت کند؟» ادامه یافت و برای کیفیت حکومت شاخصه هایی ارائه شد.
رئیس پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی معنای «الحوکمه» و فلسفه آن را چنین تشریح کرد: الحوکمه دارای سه معنا است؛ معنای اول حکمت (یعنی وضع کل شیئ فی موضعه)، معنای دوم حکم و قضاوت و معنای سوم آن احتکام است. اما در مورد فلسفه حکمرانی دو نکته مهم وجود دارد؛ نکته اول عدم قدرت مالکین بر اداره مجموعه اقتصادی خود است. نکته دوم این است که حکمرانی مانع از نفوذ و ظلم سهامداران بزرگ بر سهامداران کوچک شد.
وی بعد از اشاره به زمینه های توسعه مفهوم حکمرانی و شاخصه های آن مباحث خود را بدین صورت جمع بندی کرد: خاستگاه حکمرانی از غرب شروع شد. برای این مفهوم تعاریف متعددی وجود دارد و همین تعاریف منجر به تعدد شاخص های حکمرانی شده است. در اینکه حکمرانی یک دانش است یا رویکرد، نظر دقیق رویکرد بودن آن است و لذا دامنه آن محدود به حکومت و دولت نمی شود؛ در جهان عرب چند مواجهه با حکمرانی انجام شده است: ۱. تلاش برای تطبیق مفهوم غربی آن با آموزه های اسلامی ۲. بررسی شاخصه های حکمرانی و کم یا اضافه نمودن شاخصه ها بر اساس آموزه های اسلامی
عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی در پایان بیان نمود: در کشور ایران اصطلاح حکمرانی بیشتر به معنای سیاست گذاری کلان به کار می رود که این کاربرد جای نقادی دارد. در ادامه حضار جلسه نکات خود را در مورد مطالب ارائه شده بیان کردند و سپس ارائه دهندگان به سؤالات پاسخ دادند.
نظر شما