خبرگزاری شبستان؛ گروه دین و اندیشه: یکی از برنامه های بحث برانگیز جدید صدا و سیما، برنامه فرهنگی حسینیه معلّی است که با حضور چند تن از مداحان معروف کشور و با طرحی نو و جدید چند وقتی است که شروع به پخش کرده است. با توجه به نکات موجود در این برنامه، اختلاف نظرهایی بین کارشناسان مذهبی و فرهنگی در زمینه این برنامه و برخی آیتم‌های آن در شبکه‌های اجتماعی و رسانه های مکتوب و بین مردم مطرح شده است که دچار حاشیه‌های فراوانی گردیده و موجب سردرگمی برخی مردم شده است. به همین مناسبت، خبرگزاری شبستان گفت و گویی انجام داده‌است با یکی از فعّالان فرهنگی و اساتید حوزه علمیه قم تا نظر ایشان را در این‌باره جویا شویم:
حجت الاسلام والمسلمین محسن اکبری شاهرودی در گفت و گو با خبرگزاری شبستان، با تأکید بر اینکه اسلام، توصیه‌های بسیاری بر شادی و نشاط حلال در جامعه مخصوصاً برای جوانان دارد، برنامه‌سازان صدا و سیما را به کسب اطلاع از شرایط و حدود این نشاط و شادی‌ها از کارشناسان و متخصصان دین شناس، یعنی مراجع و فقهای بزرگ، توصیه کردند.
این استاد حوزه علمیه در قسمت دیگری از این گفت و گو افزود: همه مراجع و فقها بر این باورند که اسلام، طرفدار شادی و نشاط است. آیات و روایات ما پر است از توصیه به شادی و نشاط و خوشحالی خود و خوشحال کردن دیگران. اگر کسی نگاه مجموعی به آیات و روایات داشته باشد، خواهد دید که برای این توصیه کلی، حدود و شرایطی توسط اهل بیت(ع) مطرح شده است که غفلت از آنها، سبب انحراف و کژی خواهد شد. مثلا ببینید شوخی و مزاح بسیار توصیه شده که انسان مؤمن باید اینگونه باشد؛ اما قید و قیودی برای مزّاح بودن بیان شده است که باید رعایت شود؛ از جمله اینکه در روایات از قول پیامبر(ص) داریم که «من فاکه امرأة لا یملکها حبس بکلّ کلمة کلّمها فی الدنیا ألف عام فی النار» یعنی هر کس با زن نامحرم شوخی کند، به ازای هر کلمه شوخی با نامحرم، هزار سال در آتش معذّب خواهد بود یا قیود دیگری که برای آلوده نشدن برنامه های دینی به محرمات الهی بیان شده است.
مدیر مؤسسه اندیشه و تمدّن شیعه در ادامه گفت: درباره برنامه حسینیه معلّی، ضمن تجلیل از اصل ایده که آوردن نشاط به فضای جامعه است، نکات مهمّی را باید یادآور شد که متأسفانه از آن غفلت فراوانی شده است. اوّلین نکته، بحث عدم هماهنگی با علما و مراجع بزرگ دین در رابطه با این کار جدید مذهبی فرهنگی است. به هر حال، این یک کار جدیدی در ساحت دین است که چون بحث دین به میان می آید و در سطح مخاطبان ده ها میلیونی می خواهد منتشر شود، باید حد و حدود آن را با فتاوای علما و بزرگان دین هماهنگ کرد و برنامهها و طرح های آن را با این بزرگواران به مشورت گذارد و سپس طبق آن عمل نمود. در یک جامعه دینی، عدم هماهنگی با کارشناسان اصلی دین در برنامه سازی های فرهنگی، منجر به شکست و ایجاد دو قطبی خواهد شد. اگر این پشتوانه وجود می داشت و مردم ما آن را از لسان مراجع می‌شنیدند، دچار چنین اختلاف و دو قطبی راجع به این برنامه نمی شد.
حجت الاسلام اکبری شاهرودی در بخش دیگری از سخنان خود بیان داشت: نکته مهم دیگر، دو قطبی‌کردن جامعه مذهبی است. بزرگان کشور با دو قطبی سازی، آن هم در این اوضاع، به شدت مخالف هستند. اگر کسی پیگیر واکنش‌های شدید مثبت و منفی افراد مختلف و اندیشمندان گوناگون نسبت به این برنامه باشد، متوجه خواهد شد که متأسفانه این ایده و نحوه اجرای آن، باعث ایجاد دو قطبی و انشقاق و اختلاف و حاشیه‌سازی بین قشر مذهبی در این اوضاعِ نیازمند وحدت شده است. متأسفانه در بسیاری از برنامه های فرهنگی، به این نکات ظریف و حساس توجه نمی شود؛ لذا بجای اثر مثبت، دچار حاشیه ها و اثر منفی می‌شود.
این فعّال فرهنگی در ادامه افزود: در این ایام که همه ظرفیت ها باید در هدایت کشور به سمت انتخابات با شکوه و نیز تبیین ملاک‌ها و معیارها برای انتخاب نمایندگان اصلح و شایسته برای تصویب قوانین شرعی و مطابق مصالح مردم باشد؛ امثال این برنامه، جامعه مذهبی را دچار حاشیه می‌کند و بخشی از پتانسیل اقشار مذهبی که باید این روزها جهت تقویت امر انتخابات به میدان آید، تضییع می شود.
حجت الاسلام والمسلمین اکبری شاهرودی در ادامه با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری خطاب به هنرمندان برای ایجاد نشاط در جامعه گفت: نکات مهمی در بیانات رهبری عزیز انقلاب در این باره آمده است که باید مورد دقت و توجه برنامه سازان مخصوصا برنامه سازان حسینیه معلی قرار بگیرد. از جمله اینکه ایشان در سال ۷۰ در توصیه هایی می فرماید: «کل برنامه‌های شما بایستی در جهت این ارزشها باشد؛ یعنی مهمترین الزام و چارچوب و کمربندی که بایستی مجموعه‌ی برنامهها را محصور کند و به این حرکت جهت بدهد، این است. باید نگاه کنید ببینید ارزش‌های اسلام و انقلاب چیست؛ این ارزشها را به‌دست بیاورید؛ شوخی و خنده‌مان هم باید در این جهت باشد؛ سرگرمی و تفریحمان هم بایستی در این جهت باشد؛ کار روی افکار عمومی مردم همه باید در این جهت باشد. باید مراقب باشیم که اشتباه نکنیم» مبادا به این توصیه ها توجه نشود و طوری شود که انسان با دیدن برخی از این برنامه ها، شاهد استهزاء یا اهانت به ارزش های دینی و مذهبی مردم باشد و خدای ناکرده ببیند به بهانه شاد کردن دیگران، حتی به طور غیر عمد، به چهره مقدسی مانند حضرت علی اصغر (ع) که مردم دل بسته و شیفته او هستند اهانتی شود!
استاد حوزه علمیه قم در قسمت دیگری از این گفت و گو، با اشاره به لزوم متانت در مزاح و شوخی‌ها مطرح کرد: مقام معظم رهبری در سال ۱۳۷۲ در این باره فرمودند: «یک برنامه شوخی و تفریح سبک، با یک شوخی و تفریح متین و سنگین فرق می‌کند. هر دو هم می‌تواند شوخی یا تفریح باشد. هر دو می‌تواند در درجات مختلفی از شوخی و تفریح و مزاح باشد. این‌طور نیست که یک تیپ متین، حتماً مایه تفریحی و شوخی کمتری داشته باشد، یا یک تیپ سبک، حتماً مایه تفریحی و شوخی بیشتری داشته باشد؛ نه. مواظب باشید در این برنامه شما، یا کلاًّ برنامه‌های تفریحی، کارهای سبک، انجام نگیرد. از قهقهه‌های مستانه و صداهای مستانه در هم‌خوانی‌های جمعی، به کلّی جلوگیری کنید. گاهی اتفاق می‌افتد که با هم شعری را می‌خوانند و حرکت مستانه‌ای انجام می‌دهند که سبک است و لزومی ندارد» یعنی لزوما کار هنرمندانه شاد با لودگی و سبک بازی نباید باشد؛ بلکه می تواند کار شادی فاخر مطابق با ارزش ها اجرا شود و حدود الهی را رعایت کند.
وی در ادامه، پرهیز از ابتذال را از توصیه های رهبری معظم انقلاب درباره برنامه های شاد هنری داسنته و گفت: مقام معظم رهبری به برنامه سازان بارها توصیه فرموده اند که «مراقب باشید شادی در مردم با لودگی و ابتذال و بیبندوباری همراه نشود؛ از این طریق به مردم شادی داده نشود. همه‌جور می‌شود به مردم شادی داد؛ از نوع صحیح آن شادی داده شود. گاهی اوقات یک لطیفه یا یک تعبیرِ بجا مخاطب را شاد و خوشحال می‌کند؛ گاهی هم ممکن است یک آدم لوده با ده جور ادا درآوردن، نتواند آن‌طور شادی را ایجاد کند. شادی کردن و شادی دادن به مردم، به‌معنای لودگی نیست.» یعنی خیلی باید مراقب باشند که به بهانه شاد کردن، ارزش ها را در سطح لودگی پایین نیاورند.
این پژوهشگر حوزه دین اضافه کرد: نسبت به استفاده از آلات موسیقی و نیز آهنگ های فراوان در این برنامه باید چند نکته را یادآور شد که اوّلا همه مراجع معظم تقلید در امر موسیقی هم نظر نیستند و مخاطبان صدا و سیما هم مقلدان تمامی مراجع هستند و بسیاری از متدیّنان از این حجم زیاد موسیقی اظهار نگرانی می کنند. باید مراعات این نکته شود؛ ثانیا مراجع معظمی که برخی از انواع موسیقی را حلال می دانند، فقط به معنای صِرف مباح بودن آن است نه اینکه سفارش به ترویج آن هم نمایند و آن را جزو مثلا مستحبات بیاورند که اجرای آن بهتر از عدم اجرا باشد. لذا پرداختن به موسیقی آن هم در این سطح، مطلوب نیست.
وی در پایان یادآور شد: ثالثا جا دارد برنامه سازان به این نکته در باب موسیقی توجه کنند که امام خمینی(ره) با اینکه در باب موسیقی، برخی انواع آن را بی اشکال می دانستند؛ ولی در صحیفه نور در مواضع مختلف، اصل ترویج موسیقی را مذمت می کنند و آن را باعث تخدیر افکار جامعه می دانند. یعنی در عین اینکه فتوا به حلیت می دهند؛ امّا آن را مفید برای جامعه نمی دانستند. برای نمونه می‌فرمایند: «از جمله چیزهایی که مغزهای باز جوان ها را مخدر و تخدیر می کند موسیقی است.موسیقی اسباب این می شود که مغز انسان وقتی چند وقت به موسیقی گوش کرد تبدیل می شود به یک مغز غیر آن کسی که جدی باشد انسان را از جدیت بیرون می کند و متوجه جهات دیگر می کند. تمام این وسایلی که در هر مملکتی رواج دارد، همه برای این است که ملت خود را از مقدّرات خودشان غافل کنند.» رابعاً بر فرض حلیت این موسیقی‌ها، آلوده کردن مراسم های مذهبی سنّتی به آن و الگوسازی برای جامعه در این رابطه، مورد مذمّت علما و بزرگان است.
نظر شما