خبرگزاری شبستان، گروه بین‌الملل: او از همان ابتدا موقعیت ویژه‌ای داشت، در حرفه استثنایی خود همیشه «اولین» بود، او لقب «البکویه»( امیر یا بیگ) را از ملک فاروق دریافت کرد، همچنین ملقب به «استاد نسل‌ها» بود. از «ملک فهد بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان به پاس دستاوردهایش در طول زندگی تجلیل ویژه شد. این نابغه معماری اسلامی مصر کسی نیست جز مهندس«محمد کمال اسماعیل».
مهندس «محمد کمال اسماعیل» ملقب به «البکویه»( امیر یا بیگ) و «استاد نسل‌ها» بود
مهندس «محمد کمال اسماعیل» در ۱۵ سپتامبر ۱۹۰۸ میلادی در شهر میت غمر متعلق به استان دقهلیه مصر چشم به جهان گشود. دوره ابتدایی را در مدرسه دبستان این شهر گذراند، در دوران تحصیلش نشانه‌هایی از درخشش و نبوغ را به طرز چشمگیری از خود نشان داد.
سپس خانواده‌اش به شهر اسکندریه برای زندگی و سکونت نقل مکان کردند تا حس زیبایی شناسی و هنر معماری در او عمیق‌تر شود. محمد کمال اسماعیل می گوید که در اسکندریه و در کنار دریای مدیترانه و ثروت معماری‌اش با ویژگی‌های اروپایی این شهر، تحصیلات متوسطه خود را در مدرسه عباسیه به پایان رساند.
او در آن زمان جوان‌ترین فردی بود که مدرک پایان دوره متوسطه را گرفت. محمد کمال تصمیم گرفت به قاهره برای حضور در مدرسه مهندس خانه برود تا جوان‌ترین کسی باشد که به این مدرسه رفته است. او یکی از اعضای کلاسی بود که تعدادشان بیشتر از هفت نفر نبود.
او زیر نظر اساتیدی از انگلستان و سوئیس هنرهای معماری بین المللی را آموخت، اما محمد کمال عمیقا تحت تاثیر هنر معماری اسلامی قرار داشت. او پس از فارغ التحصیلی از مدرسه مهندس خانه در اوایل هشتاد قرن بیستم گذشته، به فرانسه برای دریافت مدرک دکترا سفر کرد که آن را برای اولین بار در سال ۱۹۳۳ در رشته معماری از دانشکده هنرهای زیبای فرانسه به دست آورد تا جوان‌ترین کسی باشد که عنوان دکترای مهندسی را دریافت کرد.
وی سال‌ها پس از آن نیز دکترای دیگر در رشته عمران گرفت و به مصر بازگشت و در اداره ساختمان‌های سلطنتی مشغول به کار شد و در سال ۱۹۴۸ میلادی مدیریت آن را برعهده گرفت.
رسالت مقدس
بدون شک یکی از مهم‌ترین کارهای مهندس محمد کمال اسماعیل طراحی برای توسعه مسجد الحرام در مکه مکرمه و مسجد النبی در مدینه منوره و نظارت بر اجرای آن است.
فهد بن عبدالعزیز، پادشاه وقت عربستان(۱۹۲۰-۲۰۰۵) ارزش این معمار نابغه مصر را فهمید، به همین دلیل در سال ۱۹۵۳ میلادی او را دعوت کرد و مسئولیت تهیه طرح‌های ویژه پروژه توسعه مسجد النبی و نظارت بر مراحل اجرا را به او سپرد.
این بزرگ‌ترین فرآیند توسعه حرم در طول قرن‌های متمادی بود.پنج سال بعد، عملیات دیگری به او محول شد که توسعه حرم مکی به مساحت ۲۰ هزار متر مربع در دوطبقه و قسمتی از طبقه خدمات زیر زمینی بود. سپس به پروژه توسعه «بقیع» منصوب شد.
بدون شک یکی از مهم‌ترین کارهای مهندس محمد کمال اسماعیل طراحی برای توسعه مسجد الحرام در مکه مکرمه و مسجد النبی در مدینه منوره و نظارت بر اجرای آن است
هر زائر حرمین شریفین که دکتر محمد کمال اسماعیل را می شناسد، از او به نیکی و سپاس و قدردانی یاد می کند، زیرا مساحت مسجد النبی را هفت برابر کرد یعنی از ۱۴ هزار متر مربع به ۱۰۴ هزار متر مربع رسید و حرم مکی نیز از ۲۶۵ هزار متر مربع به ۳۱۵ هزار متر مربع رسید.
اقداماتی که او بر آنها نظارت کرد، شامل پروژه توسعه، سایه بان‌ها، تهویه مطبوع و پارکینگ زیرزمینی به گنجایش پنج هزار خودرو است.
او همچنین اولین کسی بود که سنگ مرمر سفید را برای پوشاندن حرمین شریفین به کار برد که نه گرما و نه سرما بر آن تاثیر نداشته باشد. هزینه کل این اقدامات ۱۸ میلیارد دلار رسید.
محمد کمال اسماعیل درحالی پروژه حرمین شریفین را انجام داد که از دریافت میلیون‌ها دلار در برابر این کار امتناع کرد، او دراین باره می گوید: من برای حرمین شریفین پول بگیرم، چگونه می توانم با پروردگارم مواجه شوم؟»
پروژه حرمین شریفین مقدمه‌ای برای دریافت جایزه عالی در معماری بود که توسط سازمان کنفرانس اسلامی اعطا شد. این جایزه توسط فهد بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان به او داده شد.
جوایز داخلی و بین‌المللی
یکی از مهم‌ترین جوایزی که دکتر محمد کمال دریافت کرد، «نیشان النیل» در سال ۱۹۴۲ بود، وی تنها ۳۲ سال داشت که بر ساخت دو مسجد در اسکندریه نظارت داشت.
در سال ۱۹۴۷ نیز ملک فاروق، پادشاه مصر لقب «البکویه»(بیگ یا امیر) را به دلیل تهیه کتاب دو جلدی درباره مساجد تاریخی مصر به زبان‌های عربی و انگلیسی به او داد.
همچنین اتحادیه مهندسان نیز به او لقب «استاد نسل‌ها» را اعطا کرد. آلمان نیز به دلیل ایجاد صنعت جدید از طریق چترهای برقی تجلیل کرد.برای نخستین بار وی از این سایه بان‌ها در حرم مکی استفاده کرد .
آلمان محمد کمال اسماعیل به دلیل ایجاد صنعت جدید از طریق چترهای برقی تجلیل کرد. زیرا وی برای نخستین بار از این سایه بان‌ها در حرم مکی استفاده کرد .
آثار معماری«محمد کمال اسماعیل»
یکی از مهم‌ترین کارهای مهندس محمد کمال اسماعیل ایجاد «ساختمان دیوان عالی کشور» است که در مکانی ممتاز در خیابان ۲۶ جولای خیابان فواد فعلی واقع شده است و از نظر تاریخی این مکان زمانی محل «کاخ آستانه سبز» بود که در دوره «خدیو عباس حلمی دوم» ساخته شد و به نام تبرکی رنگ سبز نامگذاری شد، زیرا خدیو عباس حلمی دوم عاشق رنگ سبزبود. سپس به مقر باشگاه زمالک تبدیل شد، قبل از اینکه به محل فعلی تئاتر بالون در محله میت عقبه منتقل شود.
ریشه این ساختمان قدمت تاریخی دارد. سبک معماری این ساختمان به سبک ایتالیایی با ستون‌های بلند و سالن‌های بزرگ است و ساختمان بلندی دارد که در مجاورت ساختمان سازمان ثبت و املاک مصر است.
همچنین از جمله ساختمان های طراحی شده توسط مهندس محمد کمال اسماعیل، مجموعه التحریر بود که در سال ۱۹۵۱ میلادی تأسیس شد و در زمینی به مساحت ۲۸ هزار متر مربع ساخته شد. این ساختمان ۱۴ طبقه دارد و ارتفاع آن به ۵۵ متر می رسد .
در این ساختمان می توان به خوبی عشق به محمد کمال به معماری اسلامی را دید که در طراحی آن باتوجه به تنوع فرهنگ معماری و مهندسی به معماری اسلامی روی آورده است. در این ساختمان طاق‌ها، تزئینات و حیاط داخلی که این بنا را شامل می شود، برگرفته از معماری اسلامی است که این ساختمان را شبیه به کاخ های باستانی می کند.
از دیگر معماری‌های ممتاز این نابغه مصری می توان به ساختمان سازمان مخابرات، مسجد صلاح الدین در المنیل، ساختمان المجمع با معماری تاریخی بی نظیر و میدان التحریر اشاره کرد، وی همچنین معماری خیابان‌های متعددی از جمله خیابان عمرمکرم پاشا، خیابان محمد محمود پاشا، خیابان قصر النیل، میریت پاشا، خیابان طلعت حرب پاشا و البستان و شامبلون را برعهده داشته است.
محمد کمال اسماعیل بیشتر به زندگی حرفه‌ای خود مشغول بود تا زندگی خصوصی. او در سن ۴۴ سالگی ازدواج کرد و ثمره این ازدواج یک پسر بود که از او دو نوه داشت. با رحلت همسرش در سال ۲۰۰۲ میلادی، ۹۴ ساله بود. مهندس محمد کمال گوشه گیری را برگزید و در دوم آگوست سال ۲۰۰۹ میلادی قبل از اینکه ۱۰۰ ساله شود، دنیای ما را ترک کرد.
باوجود اینکه از وی به عنوان نابغه معماری مصر یاد می شود، اما دولتمردان مصری آنگونه که باید از وی تقدیر نکردند، حتی دستاوردهای داخلی او در میان جهل و غفلت رسانهای ذکر نشد و تنها طرفداران و برخی از شاگردانش قدر او را می دانند
نظر شما