به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، همزمان با ایام ماه مبارک رجب و ایام البیض و حضور میلیونی مردم در مراسم اعتکاف ماه‌های مبارک رجب و رمضان و احتیاج شدید اهل اعتکاف به احکام آن و عدم وجود منابع کتابی مناسب در این زمینه باعث شده است که در سال های اخیر نویسندگانی تلاش کنند این خلا را برطرف کنند. در این نوشتار برخی از منابع غنی کتابی برای معتکفان ایام ابیض معرفی می شود.
کتاب" شکوه امر خدا"
کتاب " شکوه امر خدا" به نویسندگی علیرضا پناهیان از سوی انتشارات بیان معنوی منتشر شده است.
کتاب «شکوه امر خدا» دو بخش اصلی دارد:
۱. «اقامت در خانهٔ خدا» یادداشتی برای معتکفین است که دربرگیرندهٔ نکاتی برای بهره‌برداری بهتر از فرصت‌های معنوی اعتکاف است. در این متن نویسنده توانسته از زوایای گوناگون به اعتکاف نگاه کند و تعاریف مختلف را در مورد اعتکاف ارائه دهد. این تعاریف اعتکاف از زوایای مختلف، می‌تواند آغازی برای اندیشیدن دربارهٔ این عبادت ویژه باشد و تفکر انسان را در مورد این عبادت برجسته برانگیزاند.
۲. «شکوه امر خدا»، درصدد است تا با نگاهی تربیتی و اخلاقی، به سؤال «چرا خدا امر می‌کند؟» پاسخ داده و در ضمن این پاسخ، برخی از مفاهیم عمیق تربیتی دین اسلام را به زبانی ساده توضیح دهد. اثر ارزشمند این بخش از کتاب، تصویر لذت‌بخش، باشکوه و دلنشینی است که از مفهوم «امر خدا» در خاطرهٔ خواننده باقی می‌ماند و ناخودآگاه اثر خود را در رشد معنوی او به‌جای می‌گذارد.
کتاب " اعتکاف ابرار"
کتاب " اعتکاف ابرار" عنوان کتابی اســت که توسط موسسه فرهنگی دارالهدی تدوین و انتشارات خلق آن را به چاپ رسانده است.
کتاب " اعتکاف ابرار" دارای نه فصل است، اعتکاف در آیینــه وحی، اعتکاف ســیره وارســتگان، آداب و ادعیه اعتکاف، مناســبت های ایام البیض ماه رجب، بایســته های اعتکاف، احــکام اعتکاف، مراقبت هــای بعد از اعتکاف، مناجات، نام و ســوره های قرآنــی... فهرست کتاب " اعتکاف ابرار" را تشکیل می دهد.
در این کتاب به نقل از فوایدالرضویه مرحوم شیخ عباس قمی آمده است:"مرحوم مقدس اردبیلی یکی از اولیای الهی بود و جود و ســخاوتی مثال زدنی داشــت. حتی خوراک منزل خود را بین فقرا تقســیم می کرد و برای خود ســهمی مثل آنها بر می داشــت. در یک سال که چنین کرد، همسرش به او اعتراض کرد و با تندی به او گفت: تو اولاد خود را فقیر می گذاری تا ناچار شوند از دیگران کمک بخواهند! ولی آن مرحوم چیزی نفرمود و برای اعتکاف به مسجد کوفه رفت و به دعا و مناجات پرداخت. روز دوم اعتکاف بود که شــخصی مقداری گندم و مقــداری آرد نرم به خانه، آن مرحوم آورده وگفت: صاحب منزل این ها را برای شــما فرستاده و خودش در مسجد کوفه معتکف است.
مرحــوم مقدس اردبیلی بعد از اعتکاف به خانه آمد. همســرش گفت: آذوقه ای که به وسیله، آن مرد عرب برای ما فرستاده بودی، بسیارعالی بود! مرحوم مقدس اردبیلی که چیزی نفرســتاده بود، متوجه شد که این عنایتی از جانب خداوند متعال و از اثر اعتکاف در مسجد کوفه و اعمال آن بوده است. پس حمد و ثنای الهی را به جای آورد و خداوند را از این لطف و عنایت اش سپاسگزاری کرد".
کتاب "اعتکاف نیکان"
کتاب "اعتکاف نیکان" را موسسه ایمان ماندگار، به ســفارش اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان و دبیرخانه کانونهای فرهنگی و هنری مساجد
استان، تهیه و تنظیم کرده است.
چاپ اول کتاب"اعتکاف نیکان" در قطع خشتی و شمارگان بیست هزار نسخه ای بود که در اختیار دوستداران فرهنگ و سنت حسنة اعتکاف قرار گرفت.
در مقدمه کتاب "اعتکاف نیکان" آمده است:" زندگی در این اجتماعی که نقل مجالس مردم، نقل عیوب بد دیگران اســت و مخالفت با آنان مشــکلات دیگری به بار خواهد آورد و سکوت هم سرانجام خوبی نخواهد داشت؛ بسیار دشوار است و چه بسا انسان ناخواستته تحت تاثیر قرار گیرد و هوای نفس بر او غلبه پیداکند. اینجاست که انســان درمی یابد اعتکاف و خلوت باخداوند متعال برای تطهیر درون و نورانیت قلب چقدر الزام است. در اعتکاف می توان خدایی بودن را در همة کارها تمرین کرد. اعتکاف، فرصت مناسبی اســت تا انسانی که در پیچ و خم مادیات غرق شده، کمی فکر کند و خود را باز یابد و دل از غیر خدا بکند و روح بندگی و اطاعت را در خود زنده کند و با قاضی الحاجات به مناجات بپردازد.
معتکف احیاگر سنن نبوی (ص) ودر زمره عاشقان علوی، از نفس گریزان و برای خدا اشک ریزان است. معتکف مدتی راکه خانه خدا ساکن است، می تواند خانه دل را از اغیار تهی کند و نور محبــت الهی را در آن جلوه گر نماید و خــود را وقف عبادت کند و طعم مهمانی را بر سر سفره احساس و لطف پروردگار بچشد. در اعتکاف باید اسماعیل تعلقات را در راه محبوب حقیقی ذبح کرد و عواطف را تحت قواعد متقن توحیدی در آورد و آنها را در راه خدا هدایت نمود".
کتاب "برای ظهورش معتکف شــویم"
کتاب "برای ظهورش معتکف شــویم"، به قلم حسن محمودی برای گروه سنی نوجوان و جوانان نوشــته شده است.
این کتاب در قطع رقعی و در ۷۲ صفحه توسط انتشارات آیین احمد(ص) برای اولین بار در بهار ۱۳۸۹ به دست چاپ سپرده شد.
در فهرست کتاب "برای ظهورش معتکف شــویم" موضوعات فراوانی که در زمینه اعتکاف و در ارتباط با امام زمان (عج) است، به چشم می خورد.
از جمله این موضوعات می توان به دعا برای تعجیل فرج امام زمان (عج)، برای ظهورش معتکف شــویم، شرایط اعتکاف، محرمات اعتکاف، حلقه های معرفت، تدبیر در آیات مهدی، اهدای تالوت قرآن به امام زمان (عج)، خدمت به امام زمان (عج)، تفکر در نعمت های خدا، تولدی دوباره، توبه، خدمت به امام زمان (عج) اشاره کرد.
کتاب" احکام اعتکاف"
کتاب" احکام اعتکاف" به نویسندگی میر سید ابراهیم کلاهدوزان است. این کتاب براساس فتاوی ۲۴ نفر از مراجع معظم تقلید جمع‌اوری شده است. حضور میلیونی مردم در مراسم اعتکاف ماه‌های مبارک رجب و رمضان و احتیاج شدید اهل اعتکاف به احکام آن و عدم وجود کتابی مناسب در این زمینه باعث شده است نویسنده این کتاب را برای علاقه‌مندان گردآوری کند.
در کتاب" احکام اعتکاف" آمده است:اعتکاف عبارت است از ماندن در مسجد به قصد این‌که با آن بندگی خدا نماید، و لازم نیست نیّت عبادت دیگری غیر از ماندن در مسجد به آن ضمیمه شود، اگرچه احوط (استحبابی) است و اعتکاف در اصل شرع اسلام مستحب است و گاهی انجام آن به خاطر نذر یا عهد یا قسم یا اجاره و مانند آن واجب می‌شود و در هر زمانی که روزه گرفتن صحیح باشد، اعتکاف نیز صحیح است. و با فضیلت‌ترین اوقات آن ماه رمضان است و برترین ایام ماه رمضان دهه آخر آن است.
نویسنده کتاب" احکام اعتکاف" احکام این آیین را از زبان مراجع تقلید بیان می‌کند.
خواندن کتاب" احکام اعتکاف" به تمام علاقه‌مندان به آیین‌های دینی و کسانی که قصد شرکت در اعتکاف را دارند ضروری به نظر می رسد.
در بخشی از کتاب "احکام اعتکاف" با عنوان مسأله آمده است:
مسأله ۱۱- اگر کسی را که قبل از او در مسجد اعتکاف کرده کنار زند و خود در جای او (برای اعتکاف) بنشیند بعید نیست اعتکافش باطل نباشد. و همچنین است اگر بر فرش غصبی بنشیند، چنان‌که اگر نداند غصبی است یا فراموش کند بدون اشکال اعتکافش صحیح است. و اگر مسجد با خاک یا آجر غصبی فرش شده باشد، اگر پرهیز از آن ممکن باشد، واجب است پرهیز نماید و اگر معصیت کرده و پرهیز نکند، صحت اعتکاف بعید نیست ولی اگر پرهیز ممکن نباشد، احتیاط به اعتکاف نکردن ترک نشود.
مسأله ۱۲- اگر بیرون ماندن از مسجد در موارد ضرورت، به قدری طول بکشد که صورت اعتکاف محو شود، اعتکاف باطل می‌شود.
مسأله ۱۳- شخصی که اعتکاف می‌کند، می‌تواند هنگام نیّت کردن شرط کند که اگر برای او عذری پیش آید، حتی در روز سوم بتواند دست از اعتکاف بردارد، اگرچه عذر او عرفی باشد- مانند آن‌که همسرش از سفر برگردد- و به کارهای ضروری که باعث مباح شدن کارهای ممنوع می‌شود اختصاص ندارد، بلکه بستگی به شرط دارد که اگر به طور عموم هر عذری را شرط کند در تمام موارد می‌تواند بیرون رود و اگر عذر خاصی را شرط کند در خصوص همان مورد می‌تواند بیرون برود. اما شرط دست برداشتن از اعتکاف بدون هیچ پیشامدی محل اشکال، بلکه ممنوع است. وکسی که اعتکاف را نذر می‌کند می‌تواند در صیغه نذر خود شرط کند که اگر چیزی پیش آید دست از اعتکاف نذری بردارد به این صورت که بگوید: برای خدا بر من است که اعتکاف نمایم به شرط آن‌که اگر فلان چیز مثلًا پیش آمد، بتوانم دست از اعتکاف بردارم، پس می‌تواند (وقتی آن عذر پیدا شد) دست از اعتکاف بردارد، و دست برداشتن از اعتکاف گناه ندارد و مخالفت با نذر نیست و قضا هم ندارد. و احتیاط ترک نشود به این‌که این شرط را در حال شروع اعتکاف‌هم تکرار کند. و اگر این شرط را قبل از نیّت اعتکاف یا بعد از آن ذکر کند، اعتبار ندارد و اگر این شرط را در وقت نیّت شرط کند و بعد از آن، شرط را ساقط کند، ظاهر آن است که ساقط نمی‌شود.
معرفی کتاب "اعتکاف، سلوک منتظران"
"اعتکاف، سلوک منتظران" اثری از مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مظاهری است که مؤسسه فرهنگی مطالعاتی الزهرا آن را منتشر کرده است.
کتاب "اعتکاف، سلوک منتظران"درباره یکی از آداب پسندیده دینی یعنی اعتکاف است. اعتکاف فرصت بسیار مناسبی است تا انسانی که در پیچ و خم‌های زندگی مادی غرق شده، خود را بازیابد و به قصد بهره بردن از ارزش‌های معنوی، از علایق مادی دست بکشد و خود را در اختیار پروردگار بگذارد و تقاضا کند که او را در راه راست ثابت نگه دارد تا بتواند به دریای بی‌کران اُنس و مهر خداوند که یکسره مغفرت و رحمت است، متّصل شود.
مرجع عالیقدر، حضرت آیة‌الله العظمی مظاهری در کتاب "اعتکاف، سلوک منتظران" علاوه بر پرداختن به تعریف و پیشینه اعتکاف به جایگاه اعتکاف در جامعه اسلامی، و فرصت‌های معنوی ای که در این مناسک نصیب انسان می‌شود و همچنین اسرار و احکام اعتکاف پرداخته است.
خواندن کتاب اعتکاف، سلوک منتظران برای کسانی که به مباحث دینی و الهیات علاقه‌دارند و می خواهند با آیین پرفیض اعتکاف بیشتر آشنا شوند و فلسفه و پیشینه آن را بدانند خالی از لطف نیست.
در بخشی ازکتاب "اعتکاف، سلوک منتظران" آمده است: "پیامبر اکرم (ص) پیش از بعثت، هر از چند گاهی به دور از غوغای مکّه و سر و صدای مردم و هیاهوی بت‌پرستان، خود را به غار حراء می‌رسانید و به پرستش معبود حقیقی مشغول می‌شد.
پس از بعثت و بعد از هجرت، پیامبر (ص) فرصتی دوباره می‌یابد تا به اعتکاف روی آورد و خلوتی با خدای خود داشته باشد. این بار اعتکاف را در مسجدالنّبی پی می‌گیرد. امام صادق (ع) می‌فرماید:
«چون دههٔ آخر ماه مبارک رمضان فرا می‌رسید، پیامبر در مسجد معتکف می‌شد. درون مسجد خیمه‌ای از جنس مو برای ایشان برپا می‌کردند تا در آن خیمه به عبادت خدای خود قیام کند. پیامبر (ص) برای اعتکاف آماده می‌شدند و بستر خویش را جمع می‌کردند.»
از زمان شکل‌گیری جامعهٔ اسلامی و برپایی احکام الهی، سنت اعتکاف همواره مورد توجّه مسلمین قرار داشته است. ائمّهٔ اطهار (ع) نیز به سنّت اعتکاف عمل نموده و آن را زنده نگاه می‌داشتند. ۶
اعتکاف در کشور ایران تاریخچه‌ای پرفراز و نشیب دارد. در هر عصری که عالمان برجستهٔ دینی به اعتکاف اهتمام ورزیده‌اند، مردم مسلمان نیز از آنان پیروی کرده و به اعتکاف بها داده‌اند.
در عصر صفوی، در سایه تلاش‌های دو عالم بزرگ آن زمان، مرحوم شیخ بهایی (ره) (۱۰۳۰ ـ ۹۵۲ ه. ق) و شیخ لطف الله میسی عاملی اصفهانی (ره) (متوفّای ۱۰۳۲ یا ۱۰۳۴ ه. ق)، اعتکاف در شهرهای ایران، به ویژه قزوین و اصفهان، رونق خاصّی یافته است.
اکنون نیز خوشبختانه در بسیاری از شهرهای کشورمان، به برکت جمهوری اسلامی، مراسم اعتکاف در روزهای ۱۳، ۱۴ و ۱۵ ماه رجب (ایّام البیض) و دههٔ پایانی ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود که بحمدالله، با عنایت خاصّی از طرف خداوند متعال و لطف حضرت ولی عصر «عجّل الله تعالی فرجه الشّریف» همراه است.
اعتکاف نیز مانند هر عبادت دیگری، مشتمل بر دو بُعد اخلاقی و فقهی است. در بُعد اخلاقی باید به اسرار نهفته در این عبادت عرفانی توجّه شود و در بُعد فقهی، احکام و دستورات شرع مقدّس اسلام در خصوصی نحوهٔ به جا آوردن اعتکاف در نظر گرفته می‌شود. توجّه و اهتمام معتکف به هر دو جنبهٔ اخلاقی و فقهی اعتکاف، لازم و ضروری است و اکتفا به یک جنبه، او را به هدف و مقصود نهایی نمی‌رساند.
انتهای پیام/
نظر شما